Υπογεννητικότητα και γήρανση του πληθυσμού της ΕΕ
Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-003429/2022 προς την Επιτροπή
Άρθρο 138 του Κανονισμού
Λουκάς Φουρλάς (PPE)
Θέμα: Υπογεννητικότητα και γήρανση του πληθυσμού της ΕΕ
Σύμφωνα με μελέτες στατιστικών υπηρεσιών, σχεδόν το 1/5 του συνόλου του πληθυσμού των 27 κρατών μελών είναι ηλικίας άνω των 65 ετών. Το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής σε σχέση με προηγούμενες γενιές έχει ως αντίκτυπο μια Ευρωπαϊκή Ένωση με ολοένα και γηραιότερο πληθυσμό.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το ποσοστό των ατόμων σε ηλικία εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση συρρικνώνεται ενώ ο σχετικός αριθμός των συνταξιούχων διευρύνεται. Ως αποτέλεσμα αυτού προβλέπεται αυξημένη επιβάρυνση για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ηλικία εργασίας καθώς θα πρέπει να αναλάβουν τις κοινωνικές δαπάνες που απαιτούνται από την γήρανση του πληθυσμού στα κράτη μέλη τους.
Ερωτάται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
Σε ποιες ενέργειες προβαίνει και ποια μέτρα λαμβάνει ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της υπογεννητικότητας και κατά συνέπεια της γήρανσης του πληθυσμού;
E-003429/2022
Απάντηση της αντιπροέδρου κ. Šuica εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
(19.1.2023)
Η ΕΕ δεν έχει αρμοδιότητα όσον αφορά το οικογενειακό δίκαιο (για το οποίο αρμόδια είναι τα κράτη μέλη). Η Επιτροπή διαθέτει αντιπρόεδρο αρμόδια για θέματα δημογραφίας, αποστολή της οποίας είναι να προΐσταται των εργασιών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και τη μέγιστη αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρουν οι δημογραφικές αλλαγές. Αυτό περιλαμβάνει την εξέταση τρόπων στήριξης των περιοχών που πλήττονται περισσότερο από τη μαζική μετανάστευση εξειδικευμένου προσωπικού και την αξιολόγηση του κατά πόσον τα συστήματα κοινωνικής προστασίας είναι κατάλληλα για την κάλυψη των αναγκών ενός γηράσκοντος πληθυσμού. Η Επιτροπή στηρίζει εθνικά μέτρα που προωθούν τη βελτίωση των πολιτικών που προάγουν την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και χρησιμοποιεί μέσα κοινωνικής πρόνοιας και συνοχής, καθώς και ευρωπαϊκά ταμεία για την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, κατά την περίοδο 2020-2021, η Επιτροπή ενέκρινε την έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις της δημογραφικής αλλαγής[1], την πράσινη βίβλο σχετικά με τη γήρανση[2] και το μακρόπνοο όραμα για τις αγροτικές περιοχές[3].
Οι χώρες με φιλικές προς την οικογένεια πολιτικές απασχόλησης —όπως η άδεια πατρότητας και η γονική άδεια— και με ευρέως διαθέσιμες υπηρεσίες παιδικής φροντίδας έχουν γενικά τη μικρότερη μείωση στα ποσοστά γεννήσεων και υψηλό ποσοστό απασχόλησης των γυναικών[4]. Η οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής[5] θεσπίζει μη μεταβιβάσιμα δικαιώματα, που γεννούν και αξίωση αποζημίωσης, σε άδειες πατρότητας και γονικές άδειες, καθώς και ρυθμίσεις ευέλικτου χρόνου εργασίας για τις εργαζόμενες γυναίκες και τους άνδρες. Τα κράτη μέλη είχαν προθεσμία για να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο έως τον Αύγουστο του 2022.
Η Ένωση υποστηρίζει την εφαρμογή της οδηγίας, μεταξύ άλλων μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+. Σε όλα τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες, με τα κατάλληλα μέτρα πολιτικής και με επαρκείς επενδύσεις στην πολιτική συνοχή μπορούν να περιοριστούν οι άνισες προκλήσεις και να μετατραπούν σε ευκαιρίες για τους εργοδότες και τους κατοίκους.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα[6], συνοδευόμενη από δύο συστάσεις του Συμβουλίου[7], τονίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες μεταξύ των φύλων που σχετίζονται με τη φροντίδα, μεταξύ άλλων με τη στήριξη της απασχόλησης των γυναικών και τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στην απασχόληση.
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?qid=1593587638149&uri=CELEX%3A52020DC0241
[2] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ALL/?uri=COM:2021:50:FIN
[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A52021DC0345
[4] Στοιχεία της Eurostat για τις γεννήσεις ζώντων και το ακαθάριστο ποσοστό γεννητικότητας, στην έκθεση με τίτλο «18th International Review of Leave Policies and Related Research 2022» [18η διεθνής επισκόπηση των πολιτικών άδειας και της σχετικής έρευνας για το 2022], https://www.leavenetwork.org/fileadmin/user_upload/k_leavenetwork/annual_reviews/2022/Koslowski_et_al_Leave_Policies_2022.pdf
[5] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32019L1158
[6] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ALL/?uri=COM%3A2022%3A440%3AFIN
[7] Σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα: οι στόχοι της Βαρκελώνης για το 2030 (https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-14785-2022-INIT/el/pdf) και σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και υψηλής ποιότητας μακροχρόνια φροντίδα (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=OJ%3AC%3A2022%3A476%3ATOC).
